İDRÂK-İ AŞK

İDRÂK-İ AŞK

Miskin gönlüm aşk ile, yanar durur her demde,

Serhoş olmuş bir garip, aşk meyini içmişdür.

Can elinde post olan, yâr görünür her yüzde,

Her varlıkta O’nadır, idrâki aşk vermişdür.

Nefsim nice iterse, kalbim Hakk’a döner hep,

Gam olmaz bu yol eren, sitemi bal etmişdür.

Aşk oduna düşmeyen, mârifetten ne bilür?

Kendin bilmek sanmayan, gaflet ile dolmuşdur.

Bir bakışta bin sır var, her harfte bir âlem var,

“B” noktasın anlayan, sırr-ı Hakk’ı bulmuşdur.

Beyit Beyit Açıklamalar:

1. Beyit:

Miskin gönlüm aşk ile, yanar durur her demde,

Serhoş olmuş bir garip, aşk meyini içmişdür.

→ “Miskin gönül”, yani nefsini ezmiş, benlikten geçmiş gönül; Allah aşkıyla yanmaktadır. Bu hâl sürekli bir yanış, bir yanık kalb hâlidir. Serhoşluk ise mecazî anlamda bir “vecd hâli”dir; yani kul, Allah aşkıyla mest olmuş, dünyayı unutmuştur.

2. Beyit:

Can elinde post olan, yâr görünür her yüzde,

Her varlıkta O’nadır, idrâki aşk vermişdür.

→ “Can elinde post olmak” teslimiyettir; aşk yolunun dervişi her yüzde “yâr”ı, yani Hakk’ı görür. Bu görme idrakle mümkündür, sıradan gözle değil. “Aşkın idraki” sayesinde varlıkların yüzünde Hakk’ın tecellisini müşahede eder.

3. Beyit:

Nefsim nice iterse, kalbim Hakk’a döner hep,

Gam olmaz bu yol eren, sitemi bal etmişdür.

→ Nefs kulun ayağını kaydırmak ister, ama kalp Hakk’a yöneldikçe bu çelme işlemez. Yol ereni gamdan korkmaz, çileye katlanır. Hakk’a dost olan kişi, zahmetleri rahmet görür; “sitemi bal etmek” deyimiyle anlatılır bu hâl.

4. Beyit:

Aşk oduna düşmeyen, mârifetten ne bilür?

Kendin bilmek sanmayan, gaflet ile dolmuşdur.

→ Aşk ateşi olmadan mârifet, yani Hakk’ı tanımak olmaz. Kendi hakikatini bilmeyen kimse, gaflet içindedir. “Kendini bilen Rabbini bilir” sırrına işaret vardır. Kendi özünde Allah’tan bir sır taşımayan gafildir.

5. Beyit:

Bir bakışta bin sır var, her harfte bir âlem var,

“B” noktasın anlayan, sırr-ı Hakk’ı bulmuşdur.

→ Her varlık bir sırdır, her kelime Allah’tan bir işarettir. Özellikle besmelenin “B” harfinin altındaki nokta, Hakikat-i Muhammediye’nin sembolüdür. Bu noktayı idrak eden kişi, eşyanın özündeki Hakk sırrına ulaşır.

Âşık-i Nokta