Âriflere esrâr‐ı Hüdâdan haberim var,

Ey firkât oduna yanuben bağrı delinen,

Gel kim yarane türlü devâdan haberim var.

Ey ayrılık ateşine yanıp bağrı delinen,

Gel! Yarana türlü devâdan haberim var.

İnsan ruhlar âleminden bu şahadet âlemine intikali ile sürekli bir ayrılık ve hasret içerisindedir. Niyazi Mısri hazretleri bu hastalığa çarem var seni tekrar vahdet iline götürecek anahtar bendedir buyurmaktadırlar.

Âriflere esrâr‐ı Hüdâdan haberim var,

Âşıklara dildâr‐ı bekâdan haberim var.

Ey firkât oduna yanuben bağrı delinen,

Gel kim yarane türlü devâdan haberim var.

Gel ölü isen sözlerime tut kulağın kim,

Can bahş edici nefh‐i nidâdan haberim var.

Âdem yüzü ol yâre mukâbil dedi Ahmed,

Bu sözde olan remz‐u îmândan haberim var.

Gir mekteb‐i irfâna oku Âdemin ilmin,

Âlemlere bu ilm‐i künâdan haberim var.

Vechinde yedi Fâtihâ âyâtı yazılmış,

Âdemdeki âyât‐ı Hüdâ’dan haberim var.

Âdem‘de bulup vasf‐ı ilâhîyi Niyâzî,

Ol mecma‐i evsâf‐i amâdan haberim var.

Âriflere esrâr‐ı Hüdâdan haberim var,

Âşıklara dildâr‐ı bekâdan haberim var.

Âriflere esrâr‐ı Hüdâ’dan haberim var,

Âşıklara beka sevgilisinden haberim var.

Allah (c.c) en büyük sırrı insandır. Yarattığı insanın içerisine gizlenmiştir. Ve onlara seslenmiştir. “Ben size şah damarınızdan daha yakınım.” İnsanda tecelli eden ondan başka bir şey değildir. Âlemin özü sadece o dur. Buna vakıf olanlarda ancak Ariflerdir. Çünkü Arif hakka arif olan demektir. Arif olan kişi Huda’nın sırlarına aşinadır. O sırları yine onun basireti ile görür ve bilir.

Beka sevgilisinden kasıtsa Hz.Muhammed (S.a.s) dir. Çünkü hazret makamında kişi peygamber efendimizin özüne vakıf olurlar.

Ey firkât oduna yanuben bağrı delinen,

Gel kim yarane türlü devâdan haberim var.

Ey ayrılık ateşine yanıp bağrı delinen,

Gel! Yarana türlü devâdan haberim var.

İnsan ruhlar âleminden bu şahadet âlemine intikali ile sürekli bir ayrılık ve hasret içerisindedir. Niyazi Mısri hazretleri bu hastalığa çarem var seni tekrar vahdet iline götürecek anahtar bendedir buyurmaktadırlar.

Gel ölü isen sözlerime tut kulağın kim,

Can bahş edici nefh‐i nidâdan haberim var.

Gel ölü isen sözlerime tut kulağın kim,

Can bahş edici nida nefesinden haberim var.

Kim ölü ise bu tevhid ilminden uzak ise sözlerime kulak versin “kün” emrinin nidası bendedir. Sana ondan haber vereyim.

Âdem yüzü ol yâre mukâbil dedi Ahmed,

Bu sözde olan remz‐u îmândan haberim var.

Âdem yüzü ol yâre bedel dedi Ahmed,

Bu sözde olan iman sırrından haberim var.

Âdem aleyhisselâmın yokluktan varlığa çıkmasına sebep olan Rasûlüllah

sallallâhü aleyhi ve sellem olduğundan bahsediliyor. Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem “Ben, Hz. Âdem aleyhisselam yaratılmazdan ondört bin yıl önce, Rabbimin yanında bir nur olarak mevcuttum.” buyurdular.

Bilindiği üzere, hakikatlerin aslına akıllarımız vakıf olamaz. Onları ancak Allah

Teâlâ ve ilahî nurdan pay sahibi olanlar bilir. Hz. Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellemim sahip olduğu yüksek mertebe nedeniyle beşer batının sırları ile ünsiyet sağlayabilmiştir. İnsanoğlundan, cesetleri yaratılmazdan önce, ruhlarından söz alınmıştı. Allah Teâlâ Âdem aleyhisselâmın sırtlarından zürriyetlerini alıp, onları nefislerine karşı şahit kılıp, “Rabbiniz değil miyim?” deyince, buna “Evet, Rabb´imizsin!” diye ilk cevap veren Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem olmuştur. Diğer ruhlarda O´ndan görüp bu cevabı söyleyebilmişlerdir. İşte bu surette O, en son gönderilen olduğu halde, bütün nebilerin önüne geçmiştir. Bu sebeple Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem, kendisinin “ilk nebi” olduğunu söylemiştir.

Gir mekteb‐i irfâna oku Âdemin ilmin,

Âlemlere bu ilm‐i künâdan haberim var.

Gir irfân mektebine oku Âdem‘in ilmin,

Âlemlere bu ol ilminden haberim var.

Âdem (a.s) A-DEM demlenmiş insan manasındadır. Ki o tefekkür ile demlenmiştir. Âdem (a.s) safiullahtır. Onun ilmide İlmi Ledündür. Çünkü bu ilim sayesinde Âdem’in sırları çözülür ve kainat Âdem penceresinden okunur. Onun bütün vücudunda her saniye ol emri vardır. Ancak bunu arif olanlar anlar ki onlar her an oluş ve yok oluş içerisindedirler.

Vechinde yedi Fâtihâ âyâtı yazılmış,

Âdemdeki âyât‐ı Hüdâ’dan haberim var.

Yüzünde Fatiha’nın yedi ayeti yazılmış,

Âdemdeki Hüdâ âyetlerinden haberim var.

Fatiha Suresi Allah Teâlâ’nın esrar ve esma’sının fatihi (açıklayıcısı) dir. Âlemlerin yaratılmasındaki ilk sebep; "Allah Teâlâ'nın tanınma, bilinme ve ibadet olunma, zuhuru ve vücudu ile müşahede olunma iradesi ve muhabbet" dir. Fatiha

Suresi Kur’ân‐ı Kerim’in başı mesabesindedir. Baş vücudun en önemli yönetici organı olduğuna göre Allah Teâlâ’nın yüzde yani başta tecellisi umum ve hususî bakımdan tam zuhur yeridir.

Ebû Hüreyre radiyallâhu anh bu taksim hakkında Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve

sellemin şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir.

“Allah Teâlâ buyurdu ki:

“Ben, namazı kulumla kendi aramda iki kısma ayırdım. İstekte bulunduğu kısım kuluma aittir. Kul “el‐Hamdü lillahi Rabbil‐âlemîn” dediğinde, Allah Teâlâ:

“Kulum bana hamd etti.” buyurur. Kul: “er‐Rahmânirrahim” dediğinde Allah

Teâlâ:

“Kulum beni senâ etti (övdü).” buyurur. Kul: “Mâliki yevmid‐dîn” dediğinde Allah

Teâlâ:

“Kulum beni temcîd etti (yüceltti).” buyurur. Bir rivayette de:

“Kul: “İyyâke na’budu ve iyyâke nesteîn” dediğinde Allah Teâlâ:

“Bu benimle kulum arasındadır ve istekte bulunduğu kısım kulumundur.” Diye buyurur. Kul: “İhdinas‐sırâtal‐mustekîm, sırâtal‐lezîne en’amte aleyhim, ğayrilmağdûbi aleyhim velad‐dâllîn” dediğinde, “Burası kulumundur. İstekte bulunduğu kulumundur (kuluma istediği vardır).” diye buyurur

Âdem‘de bulup vasf‐ı ilâhîyi Niyâzî,

Ol mecma‐i evsâf‐i amâdan haberim var.

Niyâzî Âdem‘de bulup ilâhî özelliği,

O âmâ’da toplanmış sıfatlardan haberim var.

“Ashab‐ı kiramdan Ebu Rezin el Ukaylî radiyallâhü anh bir keresinde

Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve selleme;

“Rabbimiz mahlûkatı yaratmazdan önce nerede idi? diye sorar.

Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellemde;

“Fevkinde ve tahtında hava olmayan Ama da idi” diye buyurur.”

Niyâzî‐i Mısrî kuddise sırruhu’l‐aziz insanı meşgul eden ezel ve ebed sorunlarına cevap verebildiğinden bahis ile Allah Teâlâ’da fâni, beka ile tevhidin son merhalesinde ahadiyyetin şualarını tebliğ edeceğini izhar ediyor. Burada hatırlanılması gereken şudur. Bu ilimin satırlar ile ifadesi yoktur. Nerede bu konu ile ilgili bir mevzu var ise noksan olduğu kesindir. Çünkü hâdisin mutlak‐ı ifadesi mümkün değildir. Bu tatma diye ifade edilen ve fem‐i seâdet ile ihbar ve kalbe nazar yolu ile olduğu için Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem dahi miraç hadisesi ile bu bilgiden haberdâr oldu. Bu yerinde görme denilen husustur. Onun için yazıların kifayeti yoktur.