İnile ey derdli gönül inile, Ehl‐i derdin inleyecek çağıdır

İnile ey derdli gönül inile,

Ehl‐i derdin inleyecek çağıdır.

Gel timâr et yareni sen aşk ile

Yarelerin onulacak çağıdır.

Şol ki gafletle yatup etmez talep,

Gövdesinde yok mu ola canı aceb.

İşte vahdet gülleri açıldı hep,

Bülbülün efgân edecek çağıdır.

Sen nedîm idin ezel ol şâh ile

İmtihân için gelip sen bu il’e.

İnlemek sana yaraşur derd ile

Hem gözün kan ağlayacak çağıdır.

Yok kararı gönlümün bilmem neden,

Kasd eder bin pâre ola bu beden,

Var ise gitmek gerek bu areden,

Aslına azmeyleyecek çağıdır.

Ey Niyâzî dünyâda etmez huzûr,

Şol kişi kim olmaya ehl‐i gurûr,

Hakk’ı anla etmeden bundan ubûr,

Mevtin elçisi gelecek çağıdır.

İnile ey derdli gönül inile,

Ehl‐i derdin inleyecek çağıdır.

İnile ey derdli gönül inile,

Ehl‐i derdin inleyecek çağıdır.

Gönül hakkın derdine düşünce sevgilisini daim yad eder ve çağırır. Bu inlemesi ona derinlerinden gelen bir istektir. Çünkü kulun özü haktır. Kul kendi özünü seyre dalar ise ona aşık olur ve daima onu ister.

Hakikata kavuşan kul için artık gaflet ile geçireceği zaman yoktur. Dert ehli olan kullar daima dert ateşi ile yanmaktadırlar.

Gel timâr et yareni sen aşk ile

Yarelerin onulacak çağıdır.

Gel sen yaranı aşk ile tedavi et

Yaralerin şifa bulacağı zamandır.

Gaflette olan kul hastadır. Manevi hastalığında tek devası aşktır. Aşk kişinin her derdine devadır. Kullar aşktan doğmuştur. Aşktır kulların mayası onun ile yaralarını sararlar. Ne zamandır dertsiz gezersin ey gönül gel şimdi derdinin dermanı olan aşk ile tedavi et yaralarını.

Şol ki gafletle yatup etmez talep,

Gövdesinde yok mu ola canı aceb.

Şu ki gafletle yatıp talep etmez,

Acaba gövdesinde yok mu ola can.

Şol kimse ki gafletle yatıp kalkar ve hiç derd etmez, merak etmez. Anın gövdesinde canı yok mudur diye şaşılır. Çünkü ayeti celilide Cenâb‐ı Hak:  “ O'na yedi gök ve yer ve onlarda olanlar tesbihte bulunurlar ve hiçbir şey yoktur ki, illâ O'na hamd ile tesbihte bulunur. Fakat siz onların tesbihlerini anlayamazsınız. Şüphe yok ki, O halîmdir, gafûrdur, anlayamazsınız.”

Gerek cemadat denilen cansız sanılan taşlar vesâire ve gerek hayvanlar ve gerek sair her ne kim var hepsi Hakk’ı anar. Bak vücûdun bile anar. İşte nabzın zikr‐i zâtî ile “ALLAH ALLAH” der, zira her şeyin zâti zikri vardır. İmdi nice insandır ol insan ki, vücûdunun zikrinden haberi olmayan insana taaccüp olunur, yani hayret edilir, şaşılır.

“İplik iplik dikselerde ağzı dinleyenler duyar tek ses Allah (c.c) diye atan nabzımı”  NFK

İşte vahdet gülleri açıldı hep,

Bülbülün efgân edecek çağıdır.

İşte vahdet gülleri açıldı hep,

Bülbülün feryat edecek zamanıdır.

Vahdet birlik makamıdır. Vahdet içerisinde haktan başka varlık yoktur. Vahdet zevki içerisinde olan kullar daim Allah (c.c)’ ın tecellilerini seyir ederek zevklenirler. Vahdet gülleri açıldı dan maksat hakkın efali,sıfatı ve zatı ile tecelli etmesidir. Bülbül den murat ise ruhtur. Ruhun işi daim Allah(c.c)ladır.

Bülbül aşığının ismini zikir ederek daim feryat içerisindedir.

Sen nedîm idin ezel ol şâh ile

İmtihân için gelip sen bu il’e.

O şâh ile sen sobet arkadaşı idin ezelde

Sen bu dünyaya imtihân için geldin.

Nedîm, dost ve sadık kimse demektir. İki dost bir vücûd olursa ona nedim derler. İşte sen de Cenâb‐ı Hak ile ezelde bir vücûd idin. Hak “Ama” makamında iken kendi mevcudatına aşık oldu ve önce Nuru Muhammediyeyi meydana getirdi. İşte bütün yaratılanların mayası olan Nuru Muhammediye bütün kesreti içerisinde barındırmaktaydı. O ezel denilen zamanda Hak ile bir ve sohbet halindeydi. Bu dünya ya kul ezelde ki dostu ile tekrar bir olmaya gelmiştir.

İnlemek sana yaraşur derd ile

Hem gözün kan ağlayacak çağıdır.

Derd ile inlemek sana yaraşır

Hem gözün kan ağlayacak zamanıdır.

Kul gafilâne dahi olsa verdiği her nefeste “HU” demekte ve hakkı zikir etmektedir. Fakat bu zikir gafilâne olarak yapıldığı için kula manevi bir zevk vermez. Ancak derd ehli olan kişiler daim zikir zevk ile Allah (c.c) ‘ı kalbi olarak gizlice zikir etmektedirler.

“Onlar ayaktayken, otururken ve yanları üzerine yatarken Allah'ı anarlar; göklerin ve yerin yaratılışı üzerinde düşünürler. Ve "Rabbimiz! Sen bunu boş yere yaratmadın, Sen yücesin, bizi ateşin azabından koru." derler.” Ali İmran 191

İşte derd ehli olan kullar bu ayetin ilahi manasınca dert ile sürekli Allah (c.c) ‘ı zikir ederler . Daimi zikir uyanıklığında olanlara derd ile inlemek yaraşır. Ve bu aşk ile gözünden de yaşlar döker.

Yok kararı gönlümün bilmem neden,

Kasd eder bin pâre ola bu beden,

Bilmem nedendir gönlümün kararı yok,

Bu bedenin bin parça olmasını ister,

Hakkı gören kulun bir kararı kalmaz daim bir yerden başka bir yere gitmek ister. Çünkü Allah (c.c) Rahman suresi 29 da şöyle buyurmuştur.

“Göklerde ve yerde bulunanlar, O'ndan isterler. O, her an yeni bir iştedir.”

Hak her an yeni bir tecelli ile tecelli etmektedir. Kulda kendini onun vücudunda yok ederse Hakkı ortaya çıkartır. Ve ondan tecelli eden tamamen hak olur. Bu sebeple devamlı bir kararda kalamaz.

Var ise gitmek gerek bu areden,

Aslına azmeyleyecek çağıdır.

Var ise gitmek gerek buradan,

Aslına azmeyleyecek  zamanıdır.

Bu nispeti varlıktan kurtulup öz olan hakka gitmek gerektir. Çünkü kişi bu beden zindanında kaldığı sürece hapistedir. Ve o ilahi zevklerden mahrum olarak bir ömür tüketir. Hal bu ki Allah (c.c) her şeyin aslına döneceğini bizlere söylemektedir. İster isteyerek, ister ise zorunlu olarak her şey öz olan Allah (c.c) dönüş yapacaktır.

Ey Niyâzî dünyâda etmez huzûr,

Şol kişi kim olmaya ehl‐i gurûr,

Ey Niyâzî dünyâda etmez huzûr,

Gurur eden kişi olmaya,

Gurur ehli olan kişiler benlik davasında bulunan kişilerdir. Onlar dünya ehlidirler. Onlara bu dünyada her türlü imkân sağlanacak fakat ahirette ziyana uğrayan kişiler olarak haşr edileceklerdir.

Mevlana buyurdu ki;

“Farz edelim ki, Hz. Ali kerremallâhü vecheden Zülfikar adlı kılıcı miras olarak

aldın, “Allah Teâlâ'nın Arslanı'nın kolu sende varsa göster.”

Bu söz dünyada gurur sebebinin ancak sebebinin hakikatle ilgili olduğu geçici hallerde bir değer olmadığını açıklar.  Yaratılışı şeytanî olanın melekliği mümkün olmadığına göre varlığının hakikatine ermek ile gurur edebilirsin. Niyâzî‐i Mısrî de dünyada bize sıkıntı veren kendine varlık verendir, demesi ile Hakkın varlığını kabul edebiliriz. Ancak Hakkı bulmayanın gurur etmesi yaraşmaz. Çünkü kulluk makamındaki gurur aptallıktır. Kibriyalık ancak Allah Teâlâ’ya ait olup kulların bundaki payı ancak O’nunla olan yakınlığının artması iledir. Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem kudsi hadiste buyurdu ki; "Kibriya ridamdır, azamet de izarımdır."

"Sadedinde olduğumuz hadisin manası, Allah Teâlâ'nın izzet ve istiğnasının muktezası hiç kimsenin onu görmemesi olduğu halde, Allah Teâlâ'nın müminlere karş rahmeti, nimetinin bir kemali olarak veçhi‐i İlahîsini onlara göstermesini gerektirmektedir. Mani zail olunca, insanlara, kibri yasının gereğiyle amel etmekte ve sanki Teâlâ hazretleri, onlarla aradaki engel olan perdeyi kaldırmaktadır." Niyâzî‐i Mısrî, bu hale ermemiş olup, bu makamdan dem vuranlardan huzursuz

olduğunu anlatmak istemektedir.

Hakk’ı anla etmeden bundan ubûr,

Mevtin elçisi gelecek çağıdır.

Hakk’ı anla bundan vazgeçme,

Ölümün elçisi gelecek zamanıdır.

Hakkı anlamak ancak tevhid zevki ile yaşayan tevhid ehline mahsustur. Hakkı buldun ise bundan vazgeçme çünkü bu dünyanın tek amacı ona ulaşmaktır. Hayat o kadar kısadır ki ölüm her an insanın kapısını çalabilir.